In de Gelderse streken liggen vele monumenten van het industriële verleden. De industriële revolutie van de 19e eeuw heeft grote gevolgen gehad voor de samenleving. Het bracht een enorme stijging van de welvaart met zich mee en consumptiegoederen werken voor iedereen toegankelijk. Voor veel mensen ging op dat moment letterlijk een wereld voor ze open. Als tegenprestatie koesteren we onze industriële monumenten steeds meer. Wij lichtten een aantal van deze industriële erfgoedlocaties voor je uit.
ICER Ulft
De IJsselstreek wordt ook wel de bakermat van de Nederlandse ijzerindustrie genoemd. In de 17e eeuw begon men hier plaatselijk gewonnen ijzererts te smelten in kleine hoogovens. De vaart kwam er pas goed in toen de DRU fabrieken zich hier vestigden, bekend van de gashaarden en de emaille pannen. Tegenwoordig is hier ICER gevestigd, een publieksattractie voor techniek en innovatie in de Achterhoekse ijzer- en maakindustrie. ICER laat de bezoeker zien en ervaren hoe waardevol en mooi het technische ambacht ook vandaag de dag nog is door het hen zelf uit te laten proberen.
Buitengoed de Panoven
Stap binnen in de wereld van een 19e– eeuwse steenfabriek! In de tijd van de industriële revolutie zag je langs de rivieren overal steenfabrieken staan. Dit komt omdat de dikke rivierklei het gebied hier erg geschikt voor maakte. De karakteristieke torens van de ovens vormden echte blikvangers in het platte landschap. Door de mechanisatie worden hier sinds 1983 geen stenen meer geproduceerd. Deze meeste fabrieken in Gelderland zijn gesloopt, maar Buitengoed De Panoven heeft de deuren juist open gezet! Als museum biedt het een kijkje in de wereld van de steenbakkers. Ontdek het verhaal van klei tot baksteen of maak je eigen steen!
Stoomgemaal de Tuut
Stoomgemaal de Tuut zorgt voor de afwatering van regen- en knelwater uit de Maas en Waal. Zo was het land al vanaf het vroege voorjaar geschikt voor bewerking. Dit heeft de groei en welvaart in dit deel van het Land van Maas en Waal mogelijk gemaakt. Tegenwoordig is het stoomgemaal open als museum. Hier ontdek je alles over het gemaal, de betekenis ervan en de historie van het gebied. Tijdens stoomdagen zijn er vrijwilligers aanwezig om al je vragen te beantwoorden. Na je bezoek geniet je in het Stoomcafé van een heerlijk kopje koffie met óf zonder gebak.
Let op: het stoomgemaal is van april tot en met oktober geopend. Klik hier voor de openingstijden.
Bottervloot Elburg
Elburg is van oudsher een handelsstad met een eigen vissersvloot. Vanaf 1750 maken de lokale vissersschepen een eigen ontwikkeling door. Het resultaat is een nieuw type schip; de botter. Dit zijn snelle zeilschepen die bij uitstek geschikt waren om te varen in de ondiepe wateren van de Zuiderzee. Elburg werd in 1956 afgesloten van open water en kwam door de inpoldering van oostelijk Flevoland aan het Veluwemeer te liggen. Zo verdween de visserij. Het oude vestingstadje is nog steeds een bezienswaardigheid op zich. Het heeft nog steeds zijn middeleeuwse rechthoekige stratenplan en is omringd door prachtige wallen, visrijke grachten en stukken stadsmuur. Klik hier voor tips.
Veluwsche Stoomtrein Maatschappij
Ooit trokken zware locomotieven hun stoompluimen door het prachtige landschap van de Veluwe. De trein maakte de bevolking een stuk mobieler en ook werd goederenvervoer steeds vaker per spoor gedaan. Met name de papierfabrieken in de omgeving van Apeldoorn profiteerden hiervan. In de 20e eeuw kreeg de spoorlijn concurrentie van het wegvervoer en sindsdien wordt hij levend gehouden door de Veluwsche Stoomtrein Maatschappij. De stoomtrein is hedendaags een rijdend spoorwegmuseum en rijdt in de zomermaanden nog regelmatig van Apeldoorn naar Dieren. Buiten de zomermaanden zijn er speciale rijdagen, zoals bijvoorbeeld de Halloween-Griezel-Express. Klik hier voor de dienstregeling.
Mallumsche Molen
In een oude rivierarm van de berkel in Eibergen vind je de Mallumsche Molen. Boeren uit de omgeving waren verplicht om hier hun koren te laten malen, zo kon de landsheer een deel van het graan als belasting innen. Rond 1800 werd de molendwang afgeschaft.
Vandaag de dag gebruiken vrijwilligers de molen voor het malen van koren en het pellen van gort en rijst. Het is de enige pelmolen in ons land die draait op waterkracht. Klik hier voor verschillende routes langs de molen.