Als je even diep graaft in je geheugen herinner je je vast nog wel het verhaal over de Spanjaarden die werden tegengehouden doordat slimme Hollanders de dijken doorbraken en het land vol water lieten lopen.
Dat is de start van het ontstaan van de Hollandse Waterlinie: een verdedigingslinie die vanaf 1672 west-Nederland moet beschermen tegen invallen. In 1815 werd Hollandse Waterlinie nieuw leven ingeroepen en werd deze omgedoopt tot de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Detail: een deel van deze 85 kilometer lange linie ligt in Gelderland. In Rivierenland om exact te zijn. Vandaag de dag vind je in Rivierenland echter nog veel overblijfselen en kun jij de geschiedenis opnieuw beleven!
Werk aan het Spoel
Werk aan het Spoel is een van de bewaard gebleven forten in Rivierenland en is prachtig gelegen in de uiterwaarden van de Lek nabij Culemborg. Het werk en zijn bijgebouwen werden gebouwd tussen 1816 en 1824 en hadden als voornaamste doel de nabijgelegen inundatievoorzieningen te beschermen tegen de naderende vijand. Bij Werk aan het Spoel kun je tegenwoordig terecht voor rondleidingen in de oude gebouwen of de omgeving, een heerlijke fietstocht, een kinderspeurtocht met de wasvrouw en nog veel meer.
Fort Everdingen
Fort Everdingen ligt in de buurt van Werk aan het Spoel en werd net iets later gebouwd, namelijk tussen 1842 en 1847. Torenfort Everdingen was in staat om samen met Fort Honswijk de toegang tot de Lek hermetisch af te sluiten. Rondom het ronde fort vind je een indrukwekkende gracht en de drie inundatiesluizen. Rondom de gracht was strategische beplanting aangebracht, zoals meidoornhagen, waarvan nu nog elementen terug te vinden zijn. Tot 2014 werd het fort nog gebruikt door de Explosievenopruimingsdienst Defensie, vandaag de dag is Fort Everdingen in bezit van speciaalbierbrouwerij Duits & Lauret. Zij verzorgen onder meer een camping, bierproeverijen en rondleidingen.
Aanrader is het Klompenpad Jan Blankenpad. Deze struinroute voert je om de gracht van Fort Everdingen naar Werk aan het Spoel en door de prachtige uiterwaarden van de Lek.
KunstFort Asperen
Fort Asperen lijkt qua vorm veel op Fort Everdingen. Deze torenfort werd omstreeks 1840 gebouwd ten zuidoosten van Asperen. Het fort werd gebouwd ter bescherming van een van de dijken van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Omdat er een gracht rondom het fort ligt is deze slechts bereikbaar via een houten ophaalbrug. Vandaag de dag wordt KunstFort Asperen voornamelijk in stand gehouden door vrijwilligers. Natuurlijk vinden hier rondleidingen plaats (vanaf half april), maar uniek zijn de vele kunsttentoonstellingen en artistieke optredens die hier georganiseerd worden.
Iedere eerste en derde zondagmiddag van de maand vindt van 14.00 tot 17.00 uur het Cultuur Café plaats in de Taveerne. Je geniet dan van kunst, literatuur, proeverijen en muziek.
GeoFort
Oorlogsfort Fort bij de Nieuwe Steeg heet tegenwoordig GeoFort. Dit museum werd in 2016 nog verkozen tot het beste Kindermuseum, maar was ooit een functionerend onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Het fortgebouw bij Herwijnen kwam tot stand rond 1878. Het moest een deel land beschermen dat niet onder water kon lopen en het nabijgelegen Fort Asperen ondersteuning bieden. Vandaag de dag leren kinderen hier alles over navigatietechnieken en cartografie. Het forteiland biedt het juiste landschap om kinderen een hele dag te vermaken.
Tip: Kruip in de huid van een vleermuis in de Vleermuisspeurtuin. Hier beleven je kinderen hoe het is om een vleermuis te zijn!
Wil je meer van de Nieuwe Hollandse Waterlinie beleven? Fiets dan de route Forten in Rivierenland en ontdek half verstopte bunkers in een bijzonder landschap.
